هنر ایرانیان

من چگونه می بینم؟

طراحی اصولاً نوعی تازه دیدن و متحیر شدن و انکار یا رد شیوه های مرسوم است. گویی عادت ما را از امکان که پتانسیل هر شی و موضوعی ست مغفول می کند به همین سان با نگرشی بر گرفته از علم و شناخت قبلی همه چیز را ضروری و قطعی می دانیم.

نادیده گرفتن قطعیت مسیری است که ما را با نوعی اختیار برای تغییر فرا می خواند و برای این اقدام ما با دو نوع حس مواجه ایم:

آیا تحت تأثیر عوامل بیرونی هستیم یا به عبارتی؛ ادراک یا تحت تأثیر انگیزه های درونی که در این صورت با احساس درونی مواجهیم و به هر محرکی پاسخ خواهیم داد.

احساس یا انگیزۀ درونی نخستین وجه از ارتباط ما با جهان یعنی واکنش یا عمل است و به عبارتی ارتباط ما با هستی شناختی ناشی از عمل ما است و آنگاه ما خود را با شی یا جهان همسان می‌پنداریم. با چنین توصیفی؛ شی که میخواهیم طراحی کنیم دیگر به اتکای مفروضات و تعاریف علمی برآورد نمی‌کنیم: یک سیب برای طراح دیگر سیب نیست بلکه شکل و ترکیبی از رنگ‌هاست و به تعریفی از فرم در شکل و رنگ ارجاع داده می شود. 

نفی تعاریف موجب می شود كه من طراح قدرت دخل و تصرف و تغییر آن را به عنوان شناختی مجدد و به عنوان امکانی برای آفرینشی جدا از شیوه مرسوم با آن مشاهده کنم در چنین وضعیتی ما به شیوه ای دکارتی همه چیز را ذهنی نسنجیده، زیرا او با ذهن راه می‌رفت و با ذهن عمل می کرد بلکه مغایر با چنین نظری ما آن شئئ را به عنوان امری بیرونی در تعامل با خود خواهیم دید.

منظور از شی یا شی وارگی هر آنچه را که حضور بیرونی دارد از اشیاء تا منظره و انسان را شامل می شود. اشیاء یا ابژه ها در چنین موردی بر ما تأثیر گذاشته و سبب ایجاد احساسی در ما خواهند شد به همین خاطر ادراک ما وابسته به محیط و اشیاء درون همان محیط خواهد شد.

بعضی حس‌ها فارغ از اندیشیدن هستند مانند حس خستگی یا گرسنگی اما از دیدن صحنه ای دلخراش یا شنیدن صدای پرنده و یا ترمز یک ماشین چیز دیگری را درک خواهیم کرد. گویی دیدن یا تجربیات قبل؛ ما را به این احساس دچار می کند.

در چنین موقعیتی ذهن یا سوژه و شی و موضوع یا ابژه چنان در هم تنیده اند که تفکیک آنها مقدور نیست و احساس تا حدودی شکلی از ادراک خواهد شد به زبانی دیگر احساس همان شهود در غیاب ابژه است و با چنین زاویۀ دیدی ما از ذات اشیاء و تأثیر گذاری آنها آگاه می شویم. بنابراین تنها رابطۀ بیواسطۀ ما با هستی احساس آن است.

حامد خاکی

نویسنده، پژوهشگر و گرافیست

0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x